Το τοξικό αποτύπωμα του εμφυλίου

Του Τάσου Σαραντή
Την ώρα που οι αντιδράσεις για την καταστροφή των χημικών της Συρίας κορυφώνονται, μαζί με την αγωνία για τον όλεθρο που αυτή μπορεί να επιφέρει στη Μεσόγειο, στην ίδια τη Συρία διαφαίνεται πλέον ότι οι ολέθριες συνέπειες του εμφυλίου στους πολίτες της χώρας μπορεί να διαρκέσουν για τις επόμενες δεκαετίες, καθώς τα βαρέα μέταλλα και οι καρκινογόνες ουσίες των πυρομαχικών καταλήγουν στο περιβάλλον, μαζί με τις χημικές ουσίες που απελευθερώθηκαν από κατεστραμμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τα καταστήματα. Ετσι, μια μακροπρόθεσμη κρίση της δημόσιας υγείας είναι προ των πυλών.

Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος στη Συρία έχει ήδη οδηγήσει σε περισσότερους από 120.000 θανάτους (συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 15.000 παιδιών) και έχει επιφέρει τεράστιες καταστροφές σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα.

Επιπτώσεις στο περιβάλλον

Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις των βίαιων συγκρούσεων στη ζωή των πολιτών της Συρίας, οι επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον αναδεικνύονται ως σοβαρά προβλήματα που χρήζουν άμεσης και μακροπρόθεσμης προσοχής. Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος αφήνει πίσω του ένα τοξικό αποτύπωμα τόσο άμεσα όσο και έμμεσα που προκύπτει από τη στρατιωτική μόλυνση από όλες τις πλευρές.

Τα βαρέα μέταλλα στα πυρομαχικά, τα τοξικά υπολείμματα από το πυροβολικό και άλλες βόμβες, η καταστροφή των κτιρίων και των υδάτινων πόρων, η στόχευση των βιομηχανικών ζωνών και η λεηλασία των χημικών εγκαταστάσεων, όλα συμβάλλουν σε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τις κοινότητες που υποφέρουν από τον πόλεμο. Η κλίμακα της στρατιωτικής δραστηριότητας στη Συρία κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών δείχνει ότι η ρύπανση αυτή θα έχει μακροπρόθεσμα τοξική κληρονομιά για το περιβάλλον και μπορεί να συμβάλει σε διαδεδομένα προβλήματα δημόσιας υγείας μέσα στα επόμενα χρόνια.

Εν μέσω παρατεταμένης βίας, είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί η πλήρης έκταση των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον σε ολόκληρη τη Συρία που δημιουργούν οι τοξικές ή ραδιολογικές ουσίες οι οποίες εκλύονται από τα πυρομαχικά και τις στρατιωτικές δραστηριότητες. Ωστόσο, μια πρώιμη χαρτογράφηση από την ολλανδική μη κυβερνητική οργάνωση PAX, αποκαλύπτει πληθώρα προβλημάτων.

Η έντονη χρήση όπλων μεγάλου διαμετρήματος στην παρατεταμένη πολιορκία των πόλεων, όπως η Χομς και το Χαλέπι, έχει διασπείρει μια ποικιλία πυρομαχικών με γνωστές τοξικές ουσίες. Σε αυτές περιλαμβάνονται βαρέα μέταλλα που αποτελούν υπολείμματα εκρηκτικών από το πυροβολικό, γνωστά καρκινογόνα υλικά όπως το TNT, που προέρχονται από όλμους και χειροποίητα όπλα, καθώς και τοξικά προωθητικά πυραύλων που εκτοξεύει τόσο ο συριακός στρατός όσο και οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης.

Εκτεθειμένοι σε αμίαντο

Εξάλλου, οι αποκαλούμενες αυτοσχέδιες «βόμβες-βαρέλια» περιέχουν εκατοντάδες κιλά τοξικών ενεργειακών υλικών τα οποία συχνά δεν εκρήγνυνται και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τοπική μόλυνση, αν δεν καθαριστούν σωστά. Ομοίως, στην κατασκευή αυτοσχέδιων πυρομαχικών από αντάρτες περιλαμβάνονται οι χειρισμοί μιας σειράς τοξικών χημικών μειγμάτων που απαιτούν επαγγελματική εμπειρία και ασφαλή περιβάλλοντα εργασίας, κάτι που ως επί το πλείστον απουσιάζει από τα εργαστήρια όπλων του Ελεύθερου Συριακού Στρατού. Η συμμετοχή των παιδιών στη συλλογή υλικών και απορριμμάτων και στις διαδικασίες παραγωγής δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία.

Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και ο κίνδυνος της έκθεσης σε κονιοποιημένα οικοδομικά υλικά, τα οποία μπορεί να περιέχουν αμίαντο και άλλους ρύπους. Τα τοξικά σωματίδια σκόνης μπορεί να εισπνευστούν ή να καταπωθούν, ενώ συχνά καταλήγουν μέσα στα σπίτια, στους υδάτινους πόρους και στα λαχανικά. Σε περιοχές όπως η κατεστραμμένη Παλιά Πόλη της Χομς, όπου εκτοπισμένοι άμαχοι έχουν αρχίσει να επιστρέφουν, τα μπάζα των κτιρίων και η τοξική σκόνη από τα εκρηκτικά είναι ευρέως διαδεδομένα, εκθέτοντας την τοπική κοινωνία και τους εργαζομένους στις ομάδες βοήθειας σε κινδύνους για την υγεία τους.

Την ίδια στιγμή, η καταστροφή του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας είναι αναπόφευκτη σε πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της Συρίας, όπου μια παράνομη βιομηχανία πετρελαίου ανθεί σήμερα, με αποτέλεσμα οι ανειδίκευτοι πολίτες και αντάρτες να εργάζονται με επικίνδυνα υλικά. Οι πρωτόγονες διαδικασίες εξόρυξης και διύλισης που πραγματοποιούνται από τις τοπικές ομάδες των ανταρτών προκαλούν εξάπλωση των τοξικών αερίων και ρύπανση των υδάτων και του εδάφους στις τοπικές κοινότητες.

Εξάπλωση της ρύπανσης

Μέσα από τον καπνό και τη σκόνη που έχει εξαπλωθεί από την ανεξέλεγκτη, βρόμικη εξόρυξη και τις διαρροές, οι οποίες μολύνουν τα δυσεύρετα υπόγεια υδάτα σε μια παραδοσιακά γεωργική περιοχή, η ρύπανση των διυλιστηρίων αργού εξαπλώνεται στα γύρω χωριά της ερήμου.

Ηδη, οι εκθέσεις των ντόπιων ακτιβιστών προειδοποιούν ότι οι ασθένειες που σχετίζονται με το πετρέλαιο εξαπλώνονται στην Ντέιρ αλ Ζορ. Σύμφωνα με ντόπιο γιατρό, «στις κοινές ασθένειες περιλαμβάνονται ο επίμονος βήχας και τα χημικά εγκαύματα που έχουν την πιθανότητα να οδηγήσουν σε όγκους».
[efsyn.gr]
31/7/14