Προσφυγές και αποζημιώσεις σε οικοδομικούς συνεταιρισμούς και ιδιοκτήτες ακινήτων

Μορφή χιονοστιβάδας αποκτούν πλέον οι προσφυγές, αλλά και οι αποζημιώσεις τις οποίες υποχρεώνεται να καταβάλλει το Δημόσιο σε ιδιοκτήτες γης, γιατί με διάφορα μέτρα που πήρε εκ των υστέρων (περιβαλλοντικά, όροι δόμησης κ.λπ.) αδρανοποίησε ή περιόρισε την προοπτική της εκμετάλλευσης και εμπορικής αξιοποίησης της περιουσίας τους.
Η νέα «καμπάνα» για το Δημόσιο ήλθε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που το υποχρεώνει κατ' αρχάς να πληρώσει πάνω από μισό εκατ. ευρώ σε οικοδομικό συνεταιρισμό για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) για τους περιορισμούς δόμησης που έθεσε το κράτος το 2003 σε 824 στρέμματα (από τα 7.300 της συνολικής ακίνητης περιουσίας του).

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ξεπερνώντας την αντίθετη νομολογία του ΣτΕ (που δεν δεχόταν αποζημιώσεις για εκτός σχεδίου ακίνητα, αφού δεν προορίζονταν κατ' αρχάς για οικιστική αξιοποίηση) έκρινε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση διαταράχθηκε η δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στο δημόσιο και στο ιδιωτικό συμφέρον και το κράτος με τα περιοριστικά μέτρα δόμησης, παραβίασε το 1ο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ που προστατεύει την περιουσία.
Η μεταστροφή που αναγκαστικά ωθείται στη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων ύστερα από σχετικές «ευρωκαταδίκες», έχουν αρχίσει να δημιουργούν ένα κύμα σχετικών αγωγών και ήδη τα διοικητικά δικαστήρια της χώρας κατακλύζονται από αιτήματα θιγόμενων ιδιοκτητών για αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατ. ευρώ.
Κατά το ευρωδικαστήριο, ο οικοδομικός συνεταιρισμός πρέπει να αποζημιωθεί γιατί υπέστη διαφυγόν κέρδος που συνδέεται με τον περιορισμό της εκμετάλλευσης ενός μέρους της ιδιοκτησίας του με τον τρόπο που επιθυμούσε, αφού στα 824 στρέμματα επιτράπηκε δόμηση ακινήτων μεγαλύτερων των 4 στρεμμάτων.
Παράλληλα μένει ανοικτό το ενδεχόμενο νέας δικαστικής διαμάχης τόσο για την αποζημίωση, όσο και για τη χρήση γης στην επίμαχη περιοχή της Λαυρεωτικής, καθώς το ίδιο το Δημόσιο επισήμανε ενώπιον του Ευρωδικαστηρίου ότι δεν έχουν εξαντληθεί τα σχετικά ένδικα μέσα στα ελληνικά δικαστήρια, με αγωγές αποζημίωσης (βάσει του άρθρου 24 του Συντάγματος, του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα κ.λπ.) αλλά και για το εάν η γεωργική γη εμπίπτει ή όχι στους περιοριστικούς όρους του διατάγματος που εκδόθηκε προ 10ετίας για τη Λαυρεωτική.
Η αποζημίωση θα μπορούσε να ήταν πολύ μεγαλύτερη από 507.000 ευρώ, εάν το ευρωδικαστήριο αξιολογούσε τον περιορισμό αξιοποίησης ολόκληρης της ακίνητης περιουσίας που αγοράστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60 για να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες (εξοχικές κατοικίες) των 3.402 μελών του Οικοδομικού συνεταιρισμού στέγασης υπαλλήλων Τράπεζας της Ελλάδος στην Π. Φώκαια. Ωστόσο το ευρωδικαστήριο δέχθηκε ότι το υπόλοιπο τμήμα της ακίνητης περιουσίας δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί πριν από το ΠΔ του 2003, αφού είχαν εκδοθεί νομαρχιακές αποφάσεις που χαρακτήριζαν αναδασωτέες διάφορες εκτάσεις, ύστερα από πολυάριθμες πυρκαγιές. Ταυτόχρονα δέχθηκε ότι οι κρατικές αρχές δεν είχαν δημιουργήσει στον συνεταιρισμό την ελπίδα ότι θα υλοποιήσει πλήρως τα σχέδιά του για την επίμαχη έκταση, μολονότι ενέκριναν τη σχετική αγορά γης.
Κομβικό σημείο για τη μειωμένη αποζημίωση στάθηκε επίσης το γεγονός ότι είχαν προηγηθεί φορολογικές δίκες μεταξύ Δημοσίου και συνεταιρισμού, όπου είχαν υποστηριχθεί εντελώς διαφορετικά ποσά για την αξία του συνόλου της περιουσίας. Το ίδιο το Δημόσιο ενώπιον του Δ. Πρωτοδικείου Αθήνας πριν από 17 χρόνια την αποτιμούσε σε 88 εκατ. ευρώ για να εισπράξει αντίστοιχο φόρο, ενώ το δικαστήριο την προσδιόρισε πολύ χαμηλότερα σε 25,4 εκατ. ευρώ.
Ο συνεταιρισμός προσφεύγοντας στο Δ. Εφετείο υποστήριξε ότι υπάρχουν πολλά νομικά και πραγματικά προβλήματα στην έκταση (το υπουργείο αρνείται την κατάτμηση) γιατί είχε χαρακτηριστεί αλλού δασική ενώ αλλού αποτελούνταν από βοσκοτόπια και άνυδρα εδάφη, με συνέπεια να έχει μηδαμινή αξία, χωρίς προοπτική εμπορικής εκμετάλλευσης.
Η προσπάθεια του συνεταιρισμού να περιορίσει το φορολογικό βάρος (λόγω του περιορισμού εμπορικής εκμετάλλευσης) επηρέασε το ευρωδικαστήριο στο να αποκρούσει τους ισχυρισμούς ότι η σημερινή αξία της συνολικής έκτασης θα ανερχόταν σε 2,6 δισ. ευρώ (σύμφωνα με έκθεση πραγματογνωμοσύνης) εάν δεν είχαν προηγηθεί περιορισμοί, τη στιγμή που η ευρύτερη περιοχή αναπτύχθηκε τουριστικά, πολεοδομικά κ.λπ. Αλλά η διαμάχη για την υπόλοιπη ακίνητη περιουσία θα έχει προφανώς δικαστική συνέχεια...
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
.imerisia.gr
25/2/13