Υπό διωγμόν οι... πλατείες στο κέντρο της Θεσσαλονίκης

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΥΤΥΧΙΑ ΒΑΤΑΛΗ

agelioforos gr

Λιγοστές -και για το λόγο αυτό πολύτιμες- οι ανοιχτωσιές που προσφέρουν στην πυκνοδομημένη πόλη οι πλατείες του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Στο πλέον γκρίζο κομμάτι της πόλης, από την περιοχή του Φραγκομαχαλά μέχρι και τη μεγάλη αναξιοποίητη έκταση της ΔΕΘ, οι χώροι αυτοί θα έπρεπε να αποτελούν σημεία αναφοράς, φιλόξενους τόπους συνάντησης για περίοικους και επισκέπτες, «πράσινους» χώρους παραγωγής και παρουσίασης πολιτισμού.

Είναι δυστυχώς πολύ λίγες σήμερα στη Θεσσαλονίκη οι πλατείες που διαθέτουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Οι περισσότερες έχουν καταληφθεί από την άναρχη δόμηση, τα εκατοντάδες αυτοκίνητα, τις διαφημιστικές πινακίδες, τα μηχανάκια. Ακόμη όμως και αυτές που θυμίζουν περισσότερο πλατεία έχουν εγκαταλειφθεί στη φθορά του χρόνου, με ξεχαρβαλωμένα πλακάκια, «χιλιογραμμένα» παγκάκια, «αδύναμα» δέντρα, λιγοστό φωτισμό. Ο σχεδιασμός για τις περισσότερες έχει μείνει στάσιμος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατ' ευφημισμόν πλατεία Διοικητηρίου ή ακόμη και η Αριστοτέλους, στην «καρδιά» της Θεσσαλονίκης. Για κάποιες άλλες, όπως η Χρηματιστηρίου, τα νέα είναι πιο θετικά, αφού ο δήμος προωθεί διαδικασίες για να αποκτήσουν πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά.

Η πλατεία Αριστοτέλους

Εναν άναρχο χαρακτήρα εξακολουθεί να διατηρεί η πλατεία Αριστοτέλους, που αποτελεί ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της πόλης, όλο το 24ωρο. Τα κατά καιρούς σχεδιαστικά οράματα των δημοτικών αρχών δεν μπόρεσαν να φέρουν την «άνοιξη» στην πολύπαθη πλατεία, τη μοναδική ίσως ασφαλτοστρωμένη που υπάρχει στην Ελλάδα. Διαφημιστικές πινακίδες, τραπεζοκαθίσματα, δίκυκλα διατηρούν το δικό τους... αυτόνομο χαρακτήρα. Οι όψεις των κτιρίων όχι μόνο στην πλατεία αλλά και κατά μήκος του ομώνυμου άξονα, που πήραν στοιχεία από ευρωπαϊκά και αποικιακά ή αραβικά πρότυπα, χάνονται ανάμεσα σε άχαρες διαφημιστικές πινακίδες, ανόμοιες μεταξύ τους και τοποθετημένες άναρχα. Αναρχα και κατά βούληση τοποθετούνται και τα τραπεζοκαθίσματα των καφέ, που δίνουν τη δική τους πινελιά στην περιοχή. Τα κακοφορμισμένα πλέον πλακάκια του κατ' ευφημισμόν πεζόδρομου ασφυκτιούν κάτω από το βάρος των διερχόμενων δικύκλων.

Σχετικά πρόσφατα ψηφίστηκε από το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης το νέο σχέδιο για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων των καφέ και των μπαρ, σχέδιο που σκοπεύει να περιορίσει την εξάπλωσή τους, αλλά και να προσδώσει σε ομπρέλες, διαχωριστικά και λοιπά κινητά στοιχεία έναν ομοιόμορφο χαρακτήρα. Ωστόσο, πέραν της παραδοχής του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη ότι η πλατεία χρήζει ανάπλασης, τίποτα δεν υπάρχει στον ορίζοντα που να επιτρέπει προσδοκίες για αλλαγή της φυσιογνωμίας της.

Πλατείες Χρηματιστηρίου και Εμπορίου

Τα τελευταία χρόνια, τις βραδινές ώρες, η πλατεία Εμπορίου στη δυτική πλευρά της πόλης, πάνω από τα Λαδάδικα, άλλοτε κέντρο της οικονομικής ζωής της πόλης, γεμίζει και πάλι από κόσμο. Εκκωφαντική μουσική, μπαράκια και σύγχρονη διασκέδαση εκεί όπου το πρωί «μυρίζει» ακόμη μπαχαρικά και γεύσεις παλιάς Θεσσαλονίκης. Υπέροχα κτίρια, δείγματα κομψής αρχιτεκτονικής, χάνονται ανάμεσα στα εγκαταλειμμένα μικρομάγαζα και τα μισοσβησμένα ενοικιαστήρια, που μαρτυρούν με τον πιο θλιβερό τρόπο την παρακμή.

Λίγο πιο πάνω, η πλατεία Χρηματιστηρίου πνίγεται ανάμεσα στα αυτοκίνητα, τα φορτηγά των εταιριών μεταφορών και τα μηχανάκια. Στα δυνατά σημεία της πλατείας, η είσοδος της στοάς Μαλακοπής που χτίστηκε το 1906 από το Βιταλιάνο Ποζέλι και στέγασε την τράπεζα Θεσσαλονίκης. Στην είσοδο, διακρίνεται το περίφημο ρολόι που είναι σταματημένο στην ώρα του σεισμού της 20ής Ιουνίου 1978.

Ο δήμος Θεσσαλονίκης προωθεί μελέτη ανάπλασης για την ευρύτερη περιοχή, αυτή που περικλείεται από τις οδούς Εγνατία, Τσιμισκή, Ι. Δραγούμη, Δωδεκανήσου, μια περιοχή που περιλαμβάνει τους παλιούς εμπορικούς πυρήνες της οδού Αγίου Μηνά, Εδέσσης και Β. Ουγκώ, τις πλατείες Εμπορίου και Χρηματιστηρίου, τα κτίρια και τις ιδιοκτησίες των Χρηματιστών και μεγαλοεμπόρων. Στο πλαίσιο της μελέτης, οι δύο πλατείες ενοποιούνται. Παλιά αρχοντικά, μαγαζάκια που θυμίζουν Θεσσαλονίκη μιας άλλης εποχής, εμπορικές στοές και «κρυμμένα» στοιχεία ιστορικού ενδιαφέροντος θα αναβιώσουν και πάλι μέσω της χρηματοδότησης του σχεδίου ανάπλασης της περιοχής από πρόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος για τις βιοκλιματικές αναβαθμίσεις δημόσιων ανοιχτών χώρων.

Πλατεία Αθωνος

Η πλατεία Αθωνος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας περιοχής του κέντρου της πόλης, η οποία μπορεί να έγινε αντικείμενο ανάπλασης, πλην όμως η ανάπλαση αυτή έγινε με κακοτεχνίες. Δεν μπορεί αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός ότι η πλατεία μετατρέπεται σε λίμνη κάθε φορά που λειτουργεί το σιντριβάνι, το οποίο τοποθετήθηκε εκεί, προσφέροντας μια όαση δροσιάς σε μια περιοχή που «πνίγεται» από τα τραπεζοκαθίσματα των δεκάδων εστιατορίων. Η πρόσβαση, ωστόσο, είναι αδύνατη από τις λιμνούλες που σχηματίζονται εκεί, τις οποίες απολαμβάνουν οι μόνιμοι κάτοικοι της πλατείας, τα περιστέρια.

Η πλατεία Διοικητηρίου

Από το 1990 χρονολογείται το έργο για την ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου, ακριβώς μπροστά από το κτίριο του υπουργείου Μακεδονίας Θράκης στην οδό Αγίου Δημητρίου. Η μελέτη που είναι έτοιμη εδώ και χρόνια και υποτίθεται ότι περιμένει την ανάλογη χρηματοδότηση για να υλοποιηθεί, βασίζεται σε αυτά που έχουν ήδη συμφωνηθεί μεταξύ του δήμου Θεσσαλονίκης και του υπουργείου Πολιτισμού, για τριπλή αξιοποίηση της πλατείας, με χώρο για την ανάδειξη των αρχαίων, τη δημιουργία πάρκινγκ αλλά και τη διαμόρφωση χώρου αναψυχής για περιοίκους και επισκέπτες.

Το πολύπαθο έργο εκκρεμεί από το… 1990, όταν μετά από ανασκαφές ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ευρήματα. Το γεγονός αυτό σήμανε καθυστέρηση για την ανάπλαση της περιοχής, την οποία απαιτούν οι περίοικοι. Σύμφωνα βέβαια με τους αρχαιολόγους, τα ευρήματα δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικά από πλευράς ιστορίας της τέχνης ή αρχιτεκτονικής, αλλά έχουν τεράστια σημασία από ιστορικής άποψης, καθώς αποκαλύπτουν πολλές πληροφορίες για τον ιστό της πόλης σε διαδοχικές περιόδους. Το 2005, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε ομόφωνα το σχέδιο διαμόρφωσης της πλατείας σε τρία επίπεδα, με διατήρηση των αρχαίων στο κατώτερο επίπεδο, κατασκευή χώρου στάθμευσης χωρητικότητας περίπου 100 αυτοκινήτων στο μεσαίο επίπεδο και διαμόρφωση χώρου αναψυχής στο επίπεδο του δρόμου. Ερωτηματικά, ωστόσο, εγείρονται για το κατά πόσο η σημερινή δημοτική αρχή εμμένει στο σχεδιασμό αυτό, αφού προεκλογικά εκπρόσωποί της έκαναν λόγο για «κατάργηση» του πάρκινγκ από τον αρχικό σχεδιασμό.

Πλατεία Ναυαρίνου

Τη συνεχή προσοχή των ανθρώπων των αρμόδιων υπηρεσιών του δήμου αποζητά η πλατεία Ναυαρίνου. Λόγω του πολυσύχναστου σημείου στο οποίο βρίσκεται, η πλατεία έχει σχεδόν μονίμως κόσμο. Αυτό σημαίνει περισσότερα σκουπίδια, περισσότερες φθορές, περισσότερα προβλήματα στην καθημερινή της λειτουργία. Οι περίοικοι ζητούν περισσότερο φωτισμό και επέκταση κατά το δυνατόν της παιδικής χαράς που υπάρχει εκεί, η οποία ενδεχομένως είναι η μοναδική σε όλο το κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η πλατεία Δώδεκα Αποστόλων

Σωρεία προβλημάτων που την καθιστούν ένα υποβαθμισμένο τμήμα της πόλης, που χρήζει άμεσης ανάδειξης και ένταξής του στην πόλη, συγκεντρώνει η πλατεία Δώδεκα Αποστόλων. Η περιοχή που ορίζεται από τις οδούς Αγίου Δημητρίου, Κάλβου, Καρατζά και τα Τείχη της πόλης, βρίσκεται στο δυτικό άκρο του ιστορικού κέντρου της πόλης, σε επαφή με την πλατεία Βαρδαρίου και αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του κέντρου της Θεσσαλονίκης, καθώς εδώ συγκεντρώνονται πολλά μνημεία. Εκτός από την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στα μνημεία αυτά συμπεριλαμβάνονται η βυζαντινή κινστέρνα, το Πρόπυλο, καθώς και το οθωμανικό λουτρό Πασά Χαμάμ (ή λουτρά Φοίνιξ). Επίσης, κατά μήκος του τείχους αναπτύσσεται μια ζώνη από αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία όμως εξαιρέθηκαν από την περιοχή παρέμβασης του δήμου, καθώς πρόκειται για αμιγώς αρχαιολογικό χώρο και συνεπώς οτιδήποτε γίνει εκεί θα πρέπει να υλοποιηθεί από την αρμόδια 9η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων. Το έργο πρέπει τώρα να προχωρήσει σε επίπεδο οριστικής μελέτης, προκειμένου να καταστεί δυνατή η δημοπράτηση του έργου. Ο δήμος προχωρά στην ανάθεση ειδικής αρχιτεκτονικής μελέτης, αφού είναι έτοιμη η προμελέτη, η οποία και εγκρίθηκε και από αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες.

agelioforos gr 

5/8/12