Παράθυρα – Σκίαστρα & Εξοικονόμηση Ενέργειας

Η σκίαση και η ηλιοπροστασία αποτελούν βασικά στοιχεία για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της καθημερινής διαχείρισης των υπαρχόντων κτιρίων αλλά και για τη βελτιστοποίηση των σχεδίων των νέων κτιρίων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Αυτή η τεχνολογία δεν χρησιμοποιείται συχνά ενώ μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και του αποτυπώματος άνθρακα στο δομημένο περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να βελτιώσει τη θερμική και οπτική άνεση των ενοίκων. Πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη στην πρώτη μελέτη του σχεδιασμού του κτιρίου ή στο αρχικό σχέδιο ανακαίνισής του.

Νέες και αξιόπιστες μελέτες παρακολούθησης του κλιματικού συστήματος της γης παρέχουν ισχυρές ενδείξεις για αυξήσεις των κλιματικών αλλαγών που προκαλεί ο άνθρωπος με δαπανηρές και ανεπιθύμητες συνέπειες για τις κοινωνίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι εξηγείται γιατί η βιωσιμότητα εκλαμβάνεται πλέον ως μια ηθική ευθύνη. Η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έχει μείνει πίσω σε σχέση με τους συμφωνημένους στόχους. Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα το 2010 άγγιξαν τη μεγαλύτερη τιμή όλων των εποχών, σύμφωνα με έγκυρες πηγές. Στο μεταξύ, περίπου 30% του συνολικού της ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως παράγεται σε εργοστάσια που καίνε άνθρακα με το ποσοστό όλο και να αυξάνεται. Κάτι τέτοια δεν βοηθά καθόλου.

Οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται συνεχώς αλλά το δομημένο περιβάλλον εξακολουθεί να καταναλώνει τα δύο πέμπτα του συνόλου της πρωτογενούς ενέργειας και να εκπέμπει το 36% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι υπάρχει ένα ισχυρό αίτημα για καλύτερη ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Το 2008, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε ένα απαιτητικό κλιματικό κι ενεργειακό πακέτο που δέσμευε την Ευρώπη να κάνει στροφή σε μια ιδιαίτερα αποδοτική κι ανταγωνιστική οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Με κτίρια που προσφέρουν τις πιο ελπιδοφόρες δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας, η Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (ΟΕΕΚ) και ιδιαίτερα το ανανεωμένο και αυστηρό πλαίσιο του 2010, είναι το κλειδί για την επίτευξη του δύσκολου στόχου.

Η εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 30 με 60% μπορεί να επιτευχθεί με έξυπνες, ολοκληρωμένες και συνδυασμένες τεχνολογίες ολιστικής αρχιτεκτονικής δόμησης, τόσο για τις νέες κατασκευές όσο και για τις ανακαινίσεις. Σύντομα, για τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα είναι νομική υποχρέωση, ενώ από το 2020 και μετά όλα τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι “σχεδόν μηδενικής ενέργειας”. Υπάρχει βέβαια ένα τεράστιο απόθεμα των ήδη υπαρχόντων κτιρίων. Προς το παρόν, μόλις το 1 με 1,5% των κτιρίων ανακαινίζεται κάθε χρόνο, ρυθμός αργός, που πρέπει να φτάσει το λιγότερο το 3% βασιζόμενος στις καλύτερες προδιαγραφές για ενεργειακή απόδοση. Τόσο στις περιπτώσεις νέας κατασκευής, όσο και στις περιπτώσεις ανακαίνισης, αυτό που έχει προτεραιότητα είναι η καλύτερη μόνωση των αδιαφανών μερών του κελύφους του κτιρίου, καθώς και η μείωση της διαρροής του αέρα, με σωστό εξαερισμό που εξασφαλίζει υγιείς εσωτερικές κλιματικές συνθήκες. Αυτό που παραβλέπεται όμως πιο συχνά, είναι ο σοβαρός κίνδυνος υπερθέρμανσης που μπορεί να προκύψει τις καλοκαιρινές περιόδους.

Στα περισσότερα σπίτια κι εμπορικά καταστήματα, το κέλυφος του κτιρίου είναι η βασική πηγή απώλειας ή κέρδους της ενέργειας. Από τα μέρη του σπιτιού, ενώ τα παράθυρα είναι ένα στατικό στοιχείο, οι καιρικές συνθήκες διαφοροποιούνται συνεχώς. Ωστόσο, ο καθένας ελπίζει και προσδοκά να αισθάνεται άνετα στο εσωτερικό του κτιρίου όλες τις ώρες. Μια από τις βασικές απαντήσεις σ’ αυτό το δίλημμα είναι η δυναμική σκίαση. Η σκίαση μειώνει ή ελαχιστοποιεί την ανάγκη για ενεργητικό δροσισμό σε καλοκαιρινές συνθήκες, ελέγχοντας την ποσότητα ηλιακής ενέργειας που εισέρχεται από τα παράθυρα. Η κατάλληλη διαχείριση της ηλιακής σκίασης, που επιτυγχάνεται με τη σωστή χρήση από τους ενοίκους και με αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου, επιτρέπει τη συλλογή των ελεύθερων ανανεώσιμων πηγών ηλικιακής ενέργειας κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Και στις δύο εποχές, προσφέρει επιπλέον μόνωση των διαφανών τμημάτων του κελύφους του κτιρίου, το οποίο βοηθά στη μείωση της απώλειας θερμότητας τις κρύες μέρες και στον περιορισμό της απόκτησης θερμότητας το καλοκαίρι. Η σκίαση και ηλιοπροστασία, διαχειρίζεται κι ελέγχει επίσης την ημερήσια αγωγιμότητα, μειώνοντας την αντανάκλαση και βελτιώνοντας την οπτική άνεση, δημιουργώντας έτσι καλύτερους εσωτερικούς χώρους εργασίας. Αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα, καθώς η κοινή λογική λέει πως οι άνθρωποι προτιμούν το φυσικό φως γιατί βελτιώνει την άνεση και την ευεξία. Η σκίαση και ηλιοπροστασία επιτρέπει τη χρήση μεγάλων επιφανειών γυαλιού που συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Απόδειξη της επίδρασης της ηλιακής ενέργειας παρέχουν οι εργαστηριακές έρευνες, οι μετρήσεις πεδίου και τα προγράμματα προσομοίωσης όπως το EnergyPlus ή το TRNSYS. Η ES-SO (Ευρωπαϊκή Οργάνωση Ηλιακής Σκίασης) ανέθεσε το 2006 την εκπόνηση επιστημονικής μελέτης η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα πως σχεδόν το 10% της ενέργειας που χρησιμοποιείται σε απλά κτίρια θα μπορούσε να εξοικονομηθεί, αν μόνο τα μισά παράθυρα είχαν σκίαση ή παντζούρια, εσωτερικά ή εξωτερικά1. Καθώς η αγορά τεχνητού δροσισμού -air conditioning- παρουσιάζει αλματώδη ανάπτυξη, η μείωση ή η εξάλειψη των αναγκών αυτού του είδους τεχνητού δροσισμού και ο θετικός αντίκτυπος τους απέναντι στην ανάπτυξη των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα. Η εξωτερική σκίαση είναι μία φυσική μέθοδος του παθητικού δροσισμού και μπορεί σε μεγάλο βαθμό να μειώσει τις ανάγκες δροσισμού, όπως έχουν δείξει διάφορες μελέτες και μετρήσεις. Και η εσωτερική σκίαση, όμως, παρέχει πολλά οφέλη καθώς επιτυγχάνει καλύτερο έλεγχο του ημερήσιου φωτός και εξασφαλίζει περισσότερη μόνωση στα παράθυρα.

Για τη στήριξη του νέου ανανεωμένου πακέτου οδηγιών του ΟΕΕΚ, για τη βιομηχανία σκίασης και ηλιοπροστασίας, μέσω του ES-SO, έχει ξεκινήσει δυναμικά μια νέα σειρά δράσεων για την ενίσχυση στοχευμένων επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε όλη την Ευρώπη, διατηρώντας παράλληλα άμεση συνεργασία με την αντίστοιχη βιομηχανία της Βόρειας Αμερικής και της Ασίας. Οι ενέργειες αυτές αφορούν μια ενημερωτική κι εκπαιδευτική εκστρατεία βασισμένη στα ήδη υπάρχοντα εργαλεία και πληροφορίες, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνουν την τεχνική βάση για πιο ισχυρές δράσεις στο μέλλον που θα εξυπηρετούν και θα υποστηρίζουν τους στόχους του 2020. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση θα προκαλέσουν μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τα οφέλη της σκίασης και της ηλιοπροστασίας που ποικίλουν ανάλογα με τη μορφή, τον τύπο του κτιρίου αλλά και του πελάτη, που μπορεί να είναι ιδιοκτήτης κατοικίας ή επαγγελματικού κτιρίου. Βέβαια, η βασική επιστήμη και τεχνολογία είναι ίδιες κι εφαρμόζονται ομοίως σε όλο τον κόσμο. Η βιομηχανία σκίασης και ηλιοπροστασίας παγκοσμιοποιείται και προσφέρει το ίδιο ευρύ φάσμα υλικών και μηχανημάτων σε κάθε ήπειρο. Οι προμηθευτές προϊόντων διαθέτουν υψηλής απόδοσης εμπορεύματα και στη συνέχεια οι αρχιτέκτονες και οι ιδιοκτήτες ακινήτων προσαρμόζουν τις επιλογές τους ώστε να συμβαδίζουν με τις περιφερειακές και τοπικές ανάγκες των κτιρίων κάθε τύπου.

Για να είναι αποτελεσματική η εγκατάσταση των συστημάτων σκίασης πρέπει να τεθεί σε συζήτηση από την πρώτη κιόλας συνάντηση του αρχιτέκτονα με τον πελάτη. Πρέπει να είναι μάλιστα στα πλαίσια του οικοδομικού κώδικα και να περιλαμβάνεται σε κάποιο σύστημα πιστοποίησης όπως το BREEAM ή το LEED. Ο κλάδος, βέβαια, οργανώνει τους ερευνητές, τους εκπαιδευτές, τους κατασκευαστές και την αγορά ώστε η τεχνολογία να μπορεί δυναμικά και αποτελεσματικά να εφαρμοστεί και τα επιπρόσθετα οφέλη να καρπωθούν προς όφελος των βασικών εθνικών στόχων εξοικονόμησης ενέργειας. Μεταξύ των βημάτων που πρέπει να ακολουθηθούν είναι: α) η υποστήριξη, η ανάπτυξη και η υιοθέτηση της CEN και των προτύπων ISO για τις οπτικές ιδιότητες και την απόδοση των υλικών σκίασης και ηλιοπροστασίας, β) η προώθηση της χρήσης των εργαλείων προσομοίωσης και σχεδιασμού που βασίζονται σε κοινές βάσεις δεδομένων και συνεκτικούς τεχνικούς αλγορίθμους, γ) η ανάπτυξη νέων παραμέτρων και η βαθμολόγηση των προϊόντων που αξιολογούν ορθά την απόδοση των εναλλακτικών συστημάτων και σχεδίων και βοηθούν στον προσδιορισμό της ποσότητας των τεχνικών πλεονεκτημάτων.

Η σκίαση και η ηλιοπροστασία μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αυξανόμενη παγκόσμια αναζήτηση για κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας και για ριζικές μετατροπές, και κατ’ επέκταση, στην πρόκληση για δραστική μείωση τη χρήσης ενέργειας και των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου που αναλογούν στο κτιριακό μας απόθεμα.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.es-so.eu

buildinggreen.gr