Οι δασικές πυρκαγιές και η προστασία των δασών από αυτές

Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν μέρος της οικολογίας των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας μας και είναι φαινόμενο σύνθετο που ακολουθεί τους νόμους της φύσης. Η πλήρης εξάλειψη των δασικών πυρκαγιών, είναι αδύνατη και αποτελεί ουτοπία έστω και αν υπήρχε ο πιο τέλειος αντιπυρικός σχεδιασμός.

Οι δασικές πυρκαγιές, με τη δημιουργία τοπίων καταστροφής επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη ψυχολογία και έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες, γιατί συμβάλουν στη σταδιακή ερημοποίηση των πληγέντων περιοχών.

Έχει διαπιστωθεί ότι οι δασικές πυρκαγιές μπορεί να συμβάλουν θετικά στη φυσική ανανέωση και αύξηση της βιοποικιλότητας των δασικών οικοσυστημάτων και αρνητικά, προκαλώντας την πλήρη υποβάθμιση τους, όταν οι πυρκαγιές είναι επαναλαμβανόμενες σε μικρά σχετικά χρονικά διαστήματα στον αυτό τόπο.

Η κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιθανό να αυξήσει τη διάρκεια της περιόδου των δασικών πυρκαγιών με τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και να διευρύνει τις επικίνδυνες προς ανάφλεξη εκτάσεις. Οι ακραίες συνθήκες έχουν αυξηθεί σε πολλές περιοχές και συνεπώς η πιθανότητα για μεγάλες πυρκαγιές είναι πολύ ισχυρή.

Τα δασικά είδη της χώρας μας

Τα δάση χαλεπίου και τραχείας πεύκης βρίσκονται σε όλα τα παράλια της Ελλάδας, σε τουριστικές περιοχές, στην Αττική και τα νησιά και καλύπτουν συνολικά 5.677.310 στρέμματα του Ελλαδικού χώρου δηλαδή αποτελούν το 8,72% της δασοκάλυψης της χώρας. Από αυτά, τα δάση της χαλεπίου πεύκης είναι τα πιο εύφλεκτα: κάθε χρόνο καίγονται κατά μέσο όρο 45.000 στρ. Καίγονται επίσης και 21.000 στρ. τραχείας πεύκης.

Τα αείφυλλα – πλατύφυλλα καταλαμβάνουν 31.538.820 στρέμματα (48,42% της δασοκάλυψης της χώρας) με κυρίαρχα είδη το πουρνάρι (quercus coccifera), τον σχίνο (Pistacia lentiscus) και το φυλίκι (Philirea media), αναπτύσσονται σε υψόμετρο από 0 – 1.000 μ. και αποτελούν τη μεγαλύτερη επιφάνεια ετησίως που καίγεται στην Ελλάδα. Την τελευταία 20ετία καίγονται κατά μέσο όρο 190.000 στρ. ετησίως. Δίνουν πυρκαγιές που επεκτείνονται γρήγορα και σβήνουν σχετικά εύκολα εφ’ όσον δεν έχουμε ανέμους με μεγάλη ένταση.

Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις και φρύγανα καταλαμβάνουν στη χώρα μας σημαντικό χώρο, έχουν όμως μικρή ποσότητα καύσιμης ύλης και για το λόγο αυτό μας δίνουν μικρές πυρκαγιές. Οι πυρκαγιές αυτές διαδίδονται εύκολα και γρήγορα αλλά σβήνονται επίσης εύκολα είτε μόνες τους είτε με ανθρώπινη επέμβαση, διότι η φλόγα τους (ένταση φωτιάς) δεν είναι μεγάλη. Κατά μέσο όρο καίγονται 57.000 στρ. ανά έτος.

Πρόληψη δασικών πυρκαγιών

Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών είναι η πρόληψη, δηλαδή η εξάλειψη των κινδύνων που τις προκαλούν. Οι παράγοντες που ευθύνονται για τις δασικές πυρκαγιές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Φυσικοί κίνδυνοι

• Μεγάλη συγκέντρωση και σύνθεση αναφλέξιμου υλικού, όπως ξερά φύλλα, πευκοβελόνες, ξερά κλαδιά κλπ.
• Δάση εύφλεκτων δασικών ειδών με ελάχιστη υγρασία, όπως δάση χαλεπίου πεύκης, αειφύλλων – πλατυφύλλων (πουρνάρι, σχίνος, αγριελιά, κ.λπ.), φρυγανότοποι.
• Αδιαπέραστα ή απρόσιτα δάση, χωρίς δρόμους και μονοπάτια.
• Ισχυροί και ξεροί άνεμοι (μελτέμια) και υψηλές θερμοκρασίες

Ανθρωπογενείς κίνδυνοι

• Το άναμμα φωτιάς μέσα σε κατασκηνώσεις ή χώρους αναψυχής χωρίς τη λήψη προληπτικών μέτρων.
• Εργασίες στην ύπαιθρο (κατά κύριο λόγο ηλεκτροσυγκολλήσεις, χρήση γωνιακού τροχού), ιδιαίτερα κοντά σε ξερά χόρτα τις μέρες που φυσάει.
• Υπολείμματα εργασιών υλοτομίας κοντά σε δασικούς δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας.
• Σκουπιδότοποι και σωροί απορριμμάτων (ιδιαίτερα αν περιέχουν σπασμένα γυαλιά ή μπουκάλια) κοντά ή μέσα σε δασική έκταση.
• Μεταλλεία, πριστήρια και άλλες εμπορικές εγκαταστάσεις κοντά σε δάση.
• Κάψιμο αγροτικών υπολειμμάτων, καλαμιάς, κλαδιών κλπ.
• Πέταμα αναμμένων τσιγάρων.

Το παρόν άρθρο συντάχθηκε με υλικό από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής και από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας

«Πεμπτουσία»