Ερευνητικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της ερημοποίησης

Μηδενική υποβάθμιση της γης (Land degradation neutrality) είναι το θέμα που επέλεξε η Γραμματεία της Διεθνούς Σύμβασης για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (ΔΣΚΕ) για να εορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης το 2012. Η Γραμματεία σημειώνει: «μηδενική καθαρή υποβάθμιση γης (ΜΚΥΓ) μπορεί να επιτευχθεί όταν, για μια δεδομένη χρονική περίοδο, η μη-υποβαθμισμένη γη παραμένει υγιής, και η ήδη υποβαθμισμένη γη αποκαθίσταται.» Η ΜΚΥΓ θα προταθεί σαν στόχος αειφορικής ανάπτυξης με χρονικό ορίζοντα το 2030 στο Rio+20, το Συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη, που θα γίνει στο Ρίο ντε Τζανέϊρο στις 20-22 Ιουνίου, 2012.

Η αναμφίβολη συνέπεια αυτού του φιλόδοξου στόχου είναι  ένας κόσμος με πλούσιους και υγιείς έγγειους πόρους, ένας κόσμος χωρίς πείνα, επισιτιστική ανασφάλεια, έλλειψη νερού, φτώχεια, αναλφαβητισμό, ανεργία, χαμηλή ποιότητα ζωής, ένας κόσμος καλά προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τη μελλοντική επιβίωση και ανάπτυξη του με αισιοδοξία.

Πως επιτυγχάνεται η μηδενική υποβάθμιση της γης, από ποιον και με ποια μέσα; Η αναζήτηση απαντήσεων σ’ αυτά τα ερωτήματα οδηγεί στην καρδιά του ερευνητικού προγράμματος LEDDRA που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ομάδα των 11 εταίρων συνδυάζει την πολυεπιστημονική εμπειρία της για να διερευνήσει συστηματικά τις ανθρώπινες αποκρίσεις στην υποβάθμιση της γης και των οικοσυστημάτων και την ερημοποίηση (ΥΓΟΕ) σε περιφέρειες γεωργικής γης, βοσκοτόπων και δασών στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία, το Μαρόκο και την Κίνα.

Η καθηγήτρια Ελένη Μπριασούλη του Πανεπιστημίου Αιγαίου συντονίζει το πρόγραμμα και  αναφέρει “Οι ανθρώπινες αποκρίσεις στην ΥΓΟΕ εξαρτώνται κρίσιμα από το “ποιος κάνει τι, που, πότε και γιατί”. Το πρόγραμμα LEDDRA μελετά πόσο καλά οι άνθρωποι διαχειρίζονται τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της ακεραιότητας των έγγειων πόρων, αφενός, και του ανταγωνισμού μεταξύ χρήσεων για γη για να ικανοποιηθούν οι επιδιώξεις τους, αφετέρου, σε ποικίλα βιοφυσικά, κοινωνικο-οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά πλαίσια. Οι ανθρώπινες αποκρίσεις δεν αποσκοπούν πάντα στην αποφυγή της υποβάθμισης της γης, ακόμα και στις ευαίσθητες περιοχές, αν η κοινωνία δίνει προτεραιότητα σε άλλους στόχους όπως η βιομηχανική και η τουριστική ανάπτυξη, η παραγωγή ενέργειας, κ.λπ. Οι θετικές αποκρίσεις στοχεύουν συγκεκριμένα στην αποτροπή της υποβάθμισης των έγγειων πόρων και στην προώθηση της ανθρώπινης και περιβαλλοντικής ευημερίας.”

Το πρόγραμμα LEDDRA υποστηρίζει ότι αειφορικές πρακτικές διαχείρισης της γης είναι εκείνες που διατηρούν την ικανότητα των συστημάτων ανθρώπου-περιβάλλοντος να ικανοποιούν τους αναπτυξιακούς στόχους του παρόντος χωρίς να αποκλείουν μελλοντικές αναπτυξιακές επιλογές. Η διαπίστωση τέτοιων πρακτικών απαιτεί τη βαθειά κατανόηση του πως η πληθυσμιακή δομή και δυναμική, η μόρφωση και οι δεξιότητες, η κοινωνική οργάνωση και οι κοινωνικές σχέσεις, η οικονομική δομή, οι χωρικές σχέσεις, η διοικητική οργάνωση, οι πολιτικές και ο πολιτισμός αλληλεπιδρούν σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς και μεταξύ επιπέδων, και επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα την επιλογή και την αποτελεσματικότητα των χρήσεων γης και των πρακτικών διαχείρισης της.

Παράγοντας-κλειδί στην επιτυχία παρεμβάσεων διαχείρισης και πολιτικής είναι η συνεργασία μεταξύ επίσημων και άτυπων συμμετόχων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο καθώς και μεταξύ επιπέδων. Ο εορτασμός του Διεθνούς  Έτους Συνεταιρισμών το 2012, που τονίζει την σημαντική συμβολή των συνεταιρισμών στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη, τη μείωση της φτώχειας, τη δημιουργία απασχόλησης και την κοινωνική συνοχή, υπογραμμίζει περισσότερο τη σημασία συνεργασιών στην επιδίωξη της προστασίας των έγγειων πόρων και της επίτευξης μηδενικής υποβάθμισης της γης.

ECONEWS