Φράγμα στο Περού απειλεί τον τρόπο ζωής των Ινδιάνων

Η κατασκευή φραγμάτων θα οδηγήσει στην απομάκρυνση χιλιάδων κατοίκων.

The New York Times

Κατά μήκος των λασπωμένων νερών του ποταμού Ενε, σε απομακρυσμένη κοιλάδα στη ζούγκλα του Περού στις Ανατολικές πλαγιές των Ανδεων, η επιβίωση των αυτοχθόνων Ινδιάνων Ασανίνκα απειλείται άμεσα.

Υστερα από μία δεκαετία καταστροφικού πολέμου κατά των ανταρτών του Φωτεινού Μονοπατιού, αλλά και εξαιτίας της διείσδυσης εποίκων και τυχοδιωκτών στη δύσβατη περιοχή, οι Ασανίνκα κινδυνεύουν.

Η πιο πρόσφατη απειλή για τον εύθραυστο πολιτισμό τους είναι και η πιο επικίνδυνη: η κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος Πακιτσαπάνγκο, ισχύος 2.200 μεγαβάτ, που θα βυθίσει το μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας του ποταμού Ενε κάτω από τα νερά.

Το σχέδιο αποτελεί μέρος δικτύου πέντε υδροηλεκτρικών φραγμάτων, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικού, που θα εξάγεται στη Βραζιλία. Η κατασκευή των φραγμάτων θα οδηγήσει, όμως, στην απομάκρυνση χιλιάδων κατοίκων. Την ώρα που τα υδροηλεκτρικά φράγματα χάνουν τη δημοτικότητά τους σε άλλα μέρη του κόσμου, το σχέδιο του Περού μοιάζει αναχρονιστικό.

Η έγκριση του σχεδίου καθυστερεί για την ώρα, καθώς εξαρτάται από τη Γερουσία της χώρας. Ο πρόεδρος Ολάντα Χουμάλα δεν έχει τοποθετηθεί ακόμη στο θέμα. «Το μεγαλύτερο τεστ για τον Χουμάλα είναι το πώς θα βρει τη μέση οδό. Είμαι σίγουρος πως αντιλαμβάνεται ότι αν κινηθεί πολύ γρήγορα στον δρόμο της ανάπτυξης, αυτό θα του στοιχίσει πολιτικά» λέει ο Μάικλ Σίφτερ, επικεφαλής ερευνητικού ινστιτούτου στην Ουάσιγκτον.

Αν και ο πρόεδρος Χουμάλα τήρησε μέχρι στιγμής προσεκτική στάση για το θέμα του φράγματος του ποταμού Ενε, αυτό θα αλλάξει με την επίσκεψη της προέδρου της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ, στο Περού. Αξιωματούχοι του υπουργείου Ενέργειας του Περού υποστηρίζουν ότι η κατασκευή του φράγματος θα είναι οικονομικά συμφέρουσα, μόνο εάν το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγόμενης ενέργειας εξαχθεί στο εξωτερικό. Το υπουργείο προσθέτει μάλιστα πως αν και σέβεται τις περιβαλλοντικές και ανθρωπιστικές ενστάσεις, θα διασφαλίσει ότι οι τοπικές κοινότητες θα ωφεληθούν σημαντικά από το έργο.

Η ανακοίνωση των κρατικών σχεδίων στους Ασανίνκα, όμως, έφερε μνήμες στην κοινότητα από τον πόλεμο κατά του μαοϊκού Φωτεινού Μονοπατιού. Από τα 70.000 θύματα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, τα 6.000 ανήκαν στην κοινότητα των Ασανίνκα. Χιλιάδες άλλοι υποχρεώθηκαν σε αυτοεξορία, ενώ μόλις τα τελευταία χρόνια οι Ινδιάνοι Ασανίνκα άρχισαν να επιστρέφουν.

Η πρόεδρος του σωματείου CARE, Ρουθ Μπουέντια, που εκπροσωπεί τους Ασανίνκα, λέει ότι η φυλή δεν αντιλαμβάνεται πώς ένα σχέδιο τέτοιου μεγέθους μπορεί να εξασφάλισε έγκριση ερήμην τους. Αντίθετα, όμως, από τους κατοίκους του βόρειου Περού, που βγήκαν στους δρόμους και συγκρούσθηκαν με τις αστυνομικές δυνάμεις, στην προσπάθειά τους να εμποδίσουν τη διάνοιξη του νέου χρυσωρυχείου Conga, κόστους 4,8 δισ. δολ., οι Ασανίνκα δεν σκοπεύουν να καταφύγουν στη βία. «Οι αρχές νομίζουν ότι θα βγούμε στους δρόμους, για να σπάσουμε τζάμια και βιτρίνες, όπως έκαναν στην Conga. Οπως ακριβώς μας έπνιξαν με νομικά έγγραφα, έτσι θα τους κάνουμε κι εμείς», είπε η κ. Μπουέντια.

Οταν το εύρος του έργου αποκαλύφθηκε στους Ασανίνκα, πολλοί εξέφρασαν απορία, ανίκανοι να πιστέψουν ότι όσα άκουγαν ήταν αληθινά. Ο 25χρονος Ντιμέρ Ντομίνγκο εξηγεί: «Στην πόλη, οι άνθρωποι αμείβονται από την εργασία τους και αγοράζουν ό,τι χρειάζονται. Εδώ, όμως, ζούμε σύμφωνα με τις παραδόσεις μας. Θέλουμε να υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας αυτό, ενώ συνεχίζουμε να στηρίζουμε την κυβέρνηση. Εμάς, όμως, ποιος μας στηρίζει;».

Mεγάλες επιπτώσεις και στο οικοσύστημαΤα νερά του ποταμού Ενε, πλούσια σε ίζημα, αλλά και τα πυκνά δάση και η αφθονία πανίδας προσέφεραν ζωή στη φυλή των Ασανίνκα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η κατασκευή του φράγματος Πακιτσαπάνγκο απειλεί αυτόν τον τρόπο ζωής. Το φράγμα, που θα κατασκευάσει βραζιλιάνικη εταιρία, θα αποκλείσει τη ροή του ποταμού, χάρη σε τοίχο ύψους 165 μέτρων. Το έργο αυτό, όμως, θα οδηγήσει σε διακοπή της ροής ιζήματος, στερώντας από την παραποτάμια χλωρίδα και πανίδα τις αναγκαίες για την επιβίωσή τους θρεπτικές ουσίες. Την ίδια στιγμή, η αποδημία ψαριών και άλλων οργανισμών θα διακοπεί απειλώντας και άλλα σπάνια είδη, στον δρόμο του Ενε προς τη θάλασσα.

Οι πληθυσμοί της περιοχής, που θα υποχρεωθούν να μετοικίσουν, θα εποικίσουν περιοχές που σήμερα βρίσκονται εντός του παρακείμενου εθνικού δρυμού Οτίσι. Το πάρκο Οτίσι οριοθετήθηκε το 2003, σε μία προσπάθεια προστασίας των κοιλάδων των ποταμών Απουριμάκ, Ενε, Τάμπο και Ουρουμπάμπα, που απειλούνταν από τη διείσδυση εποίκων και την παράνομη υλοτομία. Ο δρυμός φιλοξενεί επίσης τις τελευταίες φυλές στον κόσμο που έχουν ελάχιστες ή και καθόλου επαφές με τον σύγχρονο πολιτισμό.

kathimerini.com.cy