Γιατί το Ισραήλ Δεν Μπορεί να Προσελκύσει Μεγάλες Ξένες Πετρελαϊκές, Όπως η Κύπρος;

Το Ισραήλ αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως την γη της επαγγελίας στο φυσικό αέριο, αλλά η εικόνα αυτή δεν έχει την αντίστοιχη διεθνή αποδοχή. Μια οδυνηρή υπενθύμιση ήρθε πριν ένα μήνα από την πλευρά της Κύπρου. Στις αρχές Μαΐου, οι αρχές δημοσίευσαν τον κατάλογο με τις εταιρείες που ανταγωνίζονται για τα δικαιώματα ερευνών στα οικόπεδα της νήσου. Οι ανακαλύψεις στην κυπριακή ΑΟΖ είναι αρκετά χαμηλότερες από αυτές του Ισραήλ, αλλά έστω και έτσι, ανάμεσα στα 15 ονόματα συγκαταλέγονται μεγάλες πετρελαϊκές, όπως η γαλλική Total και η ιταλική Eni.

Δεν ήταν όμως μονάχα δυτικές και ευρωπαϊκές εταιρείες που επέλεξαν να ρίξουν άγκυρα στο ελληνόφωνο νησί, αλλά και αναδυόμενες πετρελαϊκές όπως η Petronas της Μαλαισίας, η Kogas της Κορέας και η Woodside της Αυστραλίας. Μπορεί να μαντέψει κάποιος ότι αν οι όμιλοι αυτοί ανακοίνωναν την είσοδό τους στην ισραηλινή αγορά, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου θα θριαμβολογούσε για τις προοπτικές του εγχώριου κλάδου πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Σε σύγκριση με τα ονόματα της Κύπρου, τα αντίστοιχα στο Ισραήλ φαντάζουν γελοία. Όλες οι ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται, εκτός από μια, έχουν κεφαλαιοποίηση κάτω του ενός δις δολαρίων και ορισμένες από αυτές μόλις μερικών δεκάδων εκατομμυρίων. Κάποιες έχουν καλή επαγγελματική φήμη, αλλά είναι νάνοι με βάση τη διεθνή πρακτική. Η εξαίρεση είναι η Noble Energy, η οποία έχει κεφαλαιοποίηση 14,5 δις δολαρίων και είναι ο Γκιούλιβερ του Ισραήλ, αλλά αποτελεί έναν μικρομεσαίο παίκτη διεθνώς. Υπάρχει όμως κάποια σημασία στην απουσία μεγάλων παικτών στο Ισραήλ, πέρα από τις εντυπώσεις;

«Δεν έχω αμφιβολία ότι αν είχαμε άλλες 4-5 εταιρείες σαν τη Noble, τα κοιτάσματα αερίου θα αναπτύσσονταν πιο γρήγορα», τόνισε ο Δρ. Αμίτ Μορ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων Eco Energy, που ειδικεύεται στο φυσικό αέριο. «Ο κλάδος του αερίου στο Ισραήλ είναι το νέο σύνορο και χρειάζεται επιχειρήσεις με τεχνογνωσία και κεφάλαια. Η ανάγκη αυτή θα μεγαλώσει καθώς θα στραφούμε προς τις εξαγωγές αερίου, καθώς μας οδηγεί στην κατασκευή σταθμών LNG. Υπάρχουν συγκεκριμένες εταιρείες στον κόσμο με την τεχνογνωσία και την εμπειρία που χρειάζεται για τέτοιες μονάδες. Μιλάμε για τεράστιες επενδύσεις, ύψους 8-15 δις δολαρίων για κάθε σταθμό, οι οποίες απαιτούν ένα 20-30% από την πλευρά των κατασκευαστών. Η Noble είναι ο πρωτοπόρος στην ανάπτυξη του αερίου στο Ισραήλ και την Κύπρο, αλλά τα σχέδια με αυτό το μέγεθος είναι υπερβολικά μεγάλα για εκείνη».

Η Noble είναι μια εταιρεία που αναπτύσσεται παράλληλα με την ισραηλινή αγορά. Δραστηριοποιήθηκε εκεί για πρώτη φορά το 1998, όταν ονομαζόταν ακόμα Samedan και η κεφαλαιοποίησή της ήταν κάτω του ενός δις δολαρίων. Εκείνη τη χρονιά εισήλθε στην αγορά και η μόνη σοβαρή διεθνής επιχείρηση που έχει εργαστεί στην ισραηλινή αγορά: Η British Gas. Όμως, σε αντίθεση με τη Noble, η British Gas αποχώρησε μετά από 10 χρόνια και πούλησε τις επενδύσεις της σε χαμηλές τιμές. Πούλησε τα δικαιώματά της στο οικόπεδο Ματάν, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ταμάρ και τελικά αποδείχτηκε ότι αξίζει δισεκατομμύρια, στην Anver Oil and Gas του Γιδών Ταδμόρ έναντι ενός δολαρίου. «Χωρίς αμφιβολία, η BG πρέπει να έχει μεγάλο άχτι σήμερα», δηλώνει ο Μορ. «Πιστεύω ότι ακόμα περιμένουν ένα τηλεφώνημα από την ισραηλινή κυβέρνηση και την Παλαιστινιακή Αρχή για νέες διαπραγματεύσεις όσον αφορά το κοίτασμα Gaza Marine».

Τι ήταν αυτό που έκανε την BG να φύγει; Η αγορά πιστεύει ότι είναι οι ίδιοι λόγοι που αποτρέπουν και σήμερα τις μεγάλες ξένες εταιρείες: Το αραβικό μποϋκοτάζ και η αβεβαιότητα που προκύπτει από τις ρυθμίσεις του ίδιου του Ισραήλ.

Ένας Ισραηλινός που συναντήθηκε πρόσφατα με στέλεχος μεγάλης ξένης πετρελαϊκής ενημερώθηκε ότι πρόσφατα η εταιρεία αυτή προσκλήθηκε να επενδύσει σε μια χώρα του Περσικού Κόλπου με απαραίτητο όρο να μην δεχτεί να αναλάβει έργα στο Ισραήλ. «Το μποϋκοτάζ μπορεί να ανακλήθηκε επισήμως χρόνια πριν, αλλά ακόμα υπάρχει και έχει αποτέλεσμα, όχι μόνο στις εταιρείες που είναι ενεργές στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και σε εκείνες που εξετάζουν την είσοδό τους στο μέλλον», σημειώνει ο Μορ. Από την πλευρά του, ο Δρ. Γιάκοφ Μιμράν αναφέρει ότι «έχουμε το πρόβλημα του λεπρού. Οι αραβικές χώρες είναι κλειστές σε όποιον ασχολείται μαζί μας». Παρόλα αυτά, οι επιχειρήσεις εκείνες που πήγαν στην Κύπρο αντιμετώπισαν επίσης ένα ρίσκο, αυτό της σύγκρουσης με τους Τούρκους.

«Εμφανώς, δεν παίρνουν τους Τούρκους στα σοβαρά. Τους αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο ως τρελούς», τονίζει ο Μιμράν.

«Το μποϋκοτάζ χρήζει σοβαρής αντιμετώπισης», θεωρεί η Τζίνα Κοέν, σύμβουλος σε ξένες επιχειρήσεις, «αλλά αν το Ισραήλ διέθετε εξαιρετικά χαρακτηριστικά, όπως υποδομές, πελάτες υψηλών προδιαγραφών, αξιοπιστία και τεχνογνωσία, τότε οι μεγάλες εταιρείες θα αναλάμβαναν το ρίσκο και θα ερχόντουσαν». Στην πράξη όμως, δεν υπάρχουν οι συνθήκες αυτές. Αντιθέτως, εμφανίζονται ως αρνητικές.

Η ίδια προσθέτει: «Το Ισραήλ δεν θεωρείται ελκυστικό λόγω της αβεβαιότητες που παρήγαγαν όλες οι επιτροπές και οι διαφορετικές ρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια, οι οποίες προσπάθησαν να δημιουργήσουν ανταγωνισμό με τεχνητά μέσα και μέσω της ανάμειξης στα συμβόλαια. Η υπερβολική ρύθμιση για την προστασία του καταναλωτή οδηγεί συχνά στο αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που προσπαθείς να επιτύχεις. Επιπλέον, υπάρχει και ένα σοβαρό πρόβλημα NIMBY (‘όχι στην δική μου αυλή’) όσον αφορά την υλοποίηση των υποδομών. Στη Μοζαμβίκη, ανακάλυψαν αέριο μόλις φέτος και ήδη αρχίζουν να κατασκευάζουν τις υποδομές για το LNG».

Το κρίσιμο θέμα των εξαγωγών

Τέλος, ο Δρ. Μορ θεωρεί ότι οι μεγάλες πετρελαϊκές θα άλλαζαν γνώμη για το Ισραήλ αν ανακαλυπτόταν πετρέλαιο σε σημαντικές ποσότητες. «Το αέριο που προορίζεται για εγχώρια κατανάλωση, δεν είναι εμπόρευμα όπως το πετρέλαιο. Όσο το Ισραήλ δεν έχει θέσει ξεκάθαρες κατευθύνσεις για την εξαγωγή του αερίου και δεν δέχεται την εξαγωγή μέσω της Κύπρου, είναι αδύνατον να περιμένει κανείς την είσοδο διεθνών ομίλων. Ποιο είναι το νόημα της ανακάλυψης αερίου αν δεν μπορείς να το εξάγεις; Κατά τη γνώμη μου, η κυβέρνηση θα χρειαστεί αρκετά ακόμα χρόνια μέχρι να ξέρει αν, πότε και που θα υλοποιηθεί σταθμός υγροποίησης, αλλά αν αποφασιστεί μια μονάδα με δυνατότητα 10-15 εκατ. τόνων, τότε πιστεύω ότι θα δούμε ξένες εταιρείες πρώτης κλάσης, όπως η Exxon και η Shell να έρχονται, καθώς και κινεζικούς και ινδικούς ομίλους».

Αντίθετη άποψη πάντως υιοθετεί η Δρ. Μπρέντα Σάφερ, του πανεπιστημίου της Χάιφα: «Η αυξανόμενη τοπική ζήτηση είναι ένα πλεονέκτημα όχι μειονέκτημα. Οι ενεργειακοί όμιλοι είναι ικανοποιημένοι από την προοπτική να πουλήσουν στην εγχώρια αγορά».

«Το ισραηλινό αέριο ανακαλύφθηκε σε μια χρονική περίοδο που θεωρείται πλούσια σε ανακαλύψεις ανά τον κόσμο. Επιπλέον, η τεχνολογική ανάπτυξη έχει καταστήσει δυνατή την παραγωγή αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα και αυτός είναι ένας εντελώς νέος τομέας για τον οποίο οι ξένες εταιρείες δείχνουν έντονο ενδιαφέρον». Κατά τη γνώμη της, μια από τις αδυναμίες του ισραηλινού αερίου είναι ότι βρίσκεται σε βαθιά νερά, γεγονός που καθιστά την παραγωγή και την μεταφορά του πολύ ακριβή. «Κάθε εταιρεία προτιμά να αναπτύσσει κοιτάσματα σε ρηχά νερά», τονίζει.

energia.gr